[PPP] INTERPUNKCJA: zakleszczeni w (imie)słowach

Witam was bardzo!

Zacznę dziś szybko, aby Was nie zanudzać, od terminów:
Co to takiego imiesłów? To forma odczasownikowa, która ma charakter przymiotnika bądź przysłówka. Stąd wiele osób często się myli i widząc imiesłów przymiotnikowy uparcie myśli, że to przymiotnik. 

Imiesłowy dzielimy na dwie podkategorie, które (niestety) będą się jeszcze dzielić.

Teraz, znając już teorię, możemy zabrać się za określanie miejsca przecinka lub jego braku w zdaniu zawierającym poszczególne imiesłowy. 

Zacznijmy od imiesłowów przysłówkowych, gdyż tu sprawa jest prosta. Zarówno imiesłowy przysłówkowe współczesne jak i uprzednie oddzielamy przecinkiem zawsze, nie zważając na interpretację jego funkcji w zdaniu.

Zakończywszy rozmowę, udałam się do swojego pokoju.

Podałem mu ostry nóż, zastanawiając się nad jego zamiarami. 

Wyjątkami są imiesłowy uprzednie, które mają inne znaczenie niż to pierwotne, np.: imiesłów uprzedni „wyjąwszy”, gdy występuje w znaczeniu „oprócz”. Wtedy przecinek pomijamy. 

Wyjąwszy krzesła wszystkie meble pomalowałam na kolor agrestowy.

W przypadku zbiegu imiesłowu przysłówkowego oraz zaimków względnych: który, jaki, co lub spójników: i, a, iż, że przecinka nie stawiamy pomiędzy nimi, a jedynie przed takim spójnikiem/zaimkiem, który tego wymaga. 

Błąd: Spojrzałam na niego i, podając mu fartuszek, podeszłam do kuchennego blatu. Poprawnie: Spojrzałam na niego i podając mu fartuszek, podeszłam do kuchennego blatu.

Błąd: Spodziewał się, że, zrobiwszy obiad w pięć minut, napotka się z niezadowoleniem, a tu takie zaskoczenie! Smakowało im!

Poprawnie: Spodziewał się, że zrobiwszy obiad w pięć minut, napotka się z niezadowoleniem, a tu takie zaskoczenie! Smakowało im!

Wyjątek może nastąpić, gdy chcemy bardzo mocno podkreślić jakieś wtrącenie:

Posłałam mu piorunujące spojrzenie i, przysięgając sobie, że się zemszczę, wyszłam.

Należy jednak pamiętać, że dane wtrącenie musi być naprawdę znaczące. Powinno zaskakiwać czytelnika lub pełnić funkcję ultraważnej informacji.

Warto tu jeszcze nadmienić, że w redakcjach i w niektórych uczelniach stawianie przecinka przed krótkim imiesłowem przysłówkowym uważa się za SZKÓŁKOWE. Zmiany te zostały wprowadzone niedawno w celu ujednolicenia interpunkcji polskiej. Kiedyś stawiano przecinek przed imiesłowem przysłówkowym w zależności od długości zdania, które go zawiera. Najnowsze* słowniki podają już jednak, iż interpunkcję należy ujednolicać, a w przypadkach, gdy może dość do błędu logicznego w momencie pominięcia przecinka, niepostawienie go uznaje się za bardzo duży błąd.

*Mój słownik liczy sobie dziesięć lat, więc nie odczytujcie w tym przypadku słowa „najnowszy” jak określenia typowego dla smartfona, którego to coraz nowsze modele pojawiają co dwa miesiące.

Zasady stawiania przecinka w przypadku imiesłowów przymiotnikowych są trudniejsze, bo fakultatywne. Autor sam musi określić, czy dany przecinek (w zależności od kontekstu zdania) powinien zostać postawiony, czy nie.

O stawianiu przecinka decyduje budowa zdania i intencja autora.

Prześledźmy to na przykładzie takiego zdania:

Machał do mnie kumpel(,) mieszkający w Warszawie od dwóch miesięcy.

W tym wypadku przecinek może, lecz nie musi zostać postawiony. Zależy to od „widzimisię” autora. Osobiście jednak polecam unikać przecinka w takim zestawieniu, chyba że ze względu na złożoność zdania może dojść do błędu logicznego. Kolejnym argumentem za postawieniem przecinka w tym miejscu może być złożoność części zdania określającej (w tym wypadku) kumpla.

Mieszkający w Warszawie od dwóch miesięcy kumpel machał do mnie.

Konstrukcja zdania raczej niespotykana, ale poprawna. Gdy przemieścimy część zdania określającą kumpla na początek (mieszkający w Warszawie od dwóch miesięcy), przecinka NIGDY nie stawiamy.

Kumpel, mieszkający w Warszawie od dwóch miesięcy, machał do mnie.

Gdy część zdania określająca kumpla nabierze charakteru wtrącenia, należy ją koniecznie wydzielić dwoma przecinkami – na początku i na końcu.



To wszystko na dziś, za tydzień zapraszam Was na ciąg dalszy maltretowania imiesłowów. :)

Postanowiłam opublikować artykuł trochę wcześniej (teraz, a nie jutro rano o 7:01), ponieważ jest mi on potrzebny do oceny, którą chcę dziś opublikować. Jednocześnie artykuł, który miał się ukazać jutro, ukaże się za dwa tygodnie, ponieważ ten, który właśnie przeczytaliście, i następny, traktują o imiesłowach, dlatego nie chce ich rozdzielać.
Edit: Misako twierdzi, że lepiej zrozumiecie, gdy powiem po prostu, że zamieniłam kolejność artykułów. :D

Buziaki,