[HaK] A na drzewach zamiast liści będą wisieć humaniści

UWAGA! Poniższy artykuł odnosi się do pewnej grupy ludzi, którzy za "humanistów" uważają każdego, kto znajduje się w klasie humanistycznej czy na Uniwersytecie. Aby unikać przedłużania artykułu, pominęłam to w jego treści. Niech więc każdy, kto potrafi poprawnie stosować termin "humanista", nie bierze do siebie przedstawionej poniżej postawy ani jakimiś uogólnieniami, które z racji tego pominięcia mogłyby być obraźliwe.

„Traktuj go pobłażliwie, bo to humanista, on nie musi zbyt wiele umieć.”

„Nie marudźcie! Jak chcieliście się ponudzić na studiach, trzeba było iść na Uniwersytet, nie na Politechnikę!”

Spójrzmy: Przechodzi smirek korytarzem, siada pod klasą pierwszego humana i spotyka się z mało przychylnym spojrzeniem biolchemu siedzącego naprzeciwko. Albo: Dzwoni smirek do znajomej i słyszy podsumowujące dłuższą refleksję pytanie, po co to właściwie jest, skoro to nic nie wnosi. Lub jeszcze inaczej: Rozmawia smirek z rodzicami i słyszy, że marnuje czas. 

Spójrzmy: W smirku narasta wkurwienie, poczucie niesprawiedliwości i chęć wykrzyczenia wszystkim w twarz, że to ma sens, że to jest wartościowe. Że skoro jest dla nich ważna, to nawet gdyby była jedynym człowiekiem na Ziemi, który by się tym interesował, dla nich to powinno mieć wartość. 

 Ale przecież nie jest jedyna. Przecież jest wielu takich, co to lubią, których to „kręci”. Przecież nie tylko smirek z dumą nazywa siebie początkującym humanistą. 

W tym miejscu jednak mam ochotę się zastanowić, jak ludziom przemówić do rozumu. I czy sens ma nie moja pasja, a rozmowa z nimi. Skoro oni i tak po wszystkim wciąż będą sądzić, że nauka dodawania i mnożenia jest bardziej wartościowa niż rysowanie znanych nam wszystkich z gimnazjum drzewek gramatycznych. 

Najbardziej intrygująca jest jednak reakcja osób, którym chce się wyjaśnić, że te z pozoru bezsensowne drzewka w rzeczywistości sens posiadają. Jakakolwiek próba rozmowy jest bowiem kończona krzykiem drugiej strony i zapieraniem się, że przecież „ścisłe umysły” są zdolniejsze, że więcej wnoszą.
A przecież nikt nie chciał walczyć ani mówić, że taki oto humanista jest wart więcej od ścisłowca. Ta rozmowa miała na celu wyjaśnienie, że humanista też jest wartościowy i nie powinno się go postrzegać jako „tego-który-nie-umie-matmy”. Nikt nie chce umniejszać poziomu wiedzy czy przydatności drugiej strony. 

Interesuje mnie też, czemu zabawy matematyczne na przykład takiego licealisty1994 są przyjmowane z zachwytem i ciekawością, postrzega się go jako młodego naukowca, który w przyszłości może zmienić świat i wiele osiągnąć, bo lubi bawić się liczbami. Dlaczego na przykład mój chłopak zastanawiający się, czemu planety poruszają się wokół Słońca po eliptycznym torze, a nie kulistym (skoro przyciąganie ze wszystkich stron jest takie samo), jest uznawany za inteligentnego człowieka, który może doprowadzić do przełomowego osiągnięcia swoją dociekliwością i szerokim sposobem myślenia. A ja? Moje zabawy słowem są podsumowywane jako strata czasu, dociekanie różnych ciekawych dla mnie wyjątków w języku polskim określane problemem psychicznym znudzonej nastolatki, która nie ma się czym zająć, a wymyślona na poczekaniu satyryczna bajka z dnem-niespodzianką jest kwitowana pobłażliwym spojrzeniem. 

Wielce zajmuje mnie, czemu każda moja niewiedza w sferze chemii, matematyki i fizyki podsumowywana jest jako: „phi, humanistka!”, a na błędy ortograficzne czy, o zgrozo, logiczne! sportowców i umysłów ścisłych przymyka się oko. Czemu nawet ludzie w moim wieku, którzy wylądowali na innym profilu niż ten nieszczęsny human, traktują mnie protekcjonalnie i z wyższością tylko dlatego, że ja mam rozszerzony język polski, a nie matematykę czy biologię? W czym oni są lepsi? Gdybym chciała i miała rozszerzone te przedmioty co oni, też bym wiedziała, co to teoria kwasów i zasad Brønsteda. Czy to, że jestem humanistką, musi od razu oznaczać, że z innych przedmiotów klasyfikuję się jedynie na poziom „nieuk”? Czemu przez moje zamiłowanie do ojczystego języka i literatury jestem traktowana z pobłażliwością i od razu jest zakładane, że nie lubię fizyki ani chemii, a co najważniejsze – nie znam nawet tabliczki mnożenia i na pewno nie poradzę sobie z maturą z matmy, a o pracy mogę pomarzyć? 

W środowisku, w którym się obracam, kontakty humaniści-reszta świata można porównać do kontaktów damsko-męskich na sferze pracodawca-pracownik. U nas klasy ścisłe wychodzą na wykłady w czasie lekcji. Mają się skupiać jedynie na języku polskim (podstawa) oraz przedmiotach rozszerzonych. Są zwalniani, gdy nie ma nauczyciela danego przedmiotu. Wychodzą na kręgle, do kina, na kuligi w ramach wycieczek klasowych. 

A taki pierwszy human drugiego LO co słyszy? Że musi być wspaniały ze wszystkiego. Że musi się wykazywać szeroką wiedzą z wszystkich przedmiotów. Musi bezproblemowo rozumieć fizykę, umieć tabelkę sinusów i cosinusów na wyrywki oraz być orłem z biologii. Generalnie powinien też charakteryzować się też otwartością, aktywnością społeczną oraz żywym uczestnictwem w pozalekcyjnych kółkach politycznych. Jego obowiązkiem jest prezentowanie sobą postawy człowieka renesansu, a po lekcjach ma przesiadywać na Uniwersytecie Gdańskim na wykładach, chodzić do teatru za pieniądze, które zerwie po drodze z drzew lub wyciągnie sobie spomiędzy zębów, a po tym wszystkim do rana ma ślęczeć w bibliotece nad tekstami pani Graczyk. 

Jeśli chodzi o wyjścia w czasie lekcji, humanista nie może się bawić. Ponieważ humanista jest nieusportowionym molem książkowym z dyskalkulią, który nie wie, co to „papieros” czy „wódka”, wycieczka klasowa humanisty (jeśli już musi być, najlepiej, gdyby sobie ją podarował lub zorganizował w czasie wolnym od zajęć szkolnych) zawsze prowadzi w miejsca typu Stare Miasto, Wieliczka czy Muzeum Narodowe. 

A co z wykładami w ramach programu zarządzonego przez Kuratorium Oświaty? Byleby humanista nie stracił polskiego ani historii, bo to jego rozszerzenia, ani matematyki, ani fizyk, bo sobie nie poradzi, jeśli mu zbyt wiele przepadnie, ani chemii, ani biologii, bo jako prawdziwy humanista powinien posiadać też wiedzę z tych przedmiotów, ani geografii, bo się nie odnajdzie w świecie, ani wychowania fizycznego, bo jeszcze nie pogłębi się od tych okropnych brzuszków jego wada kręgosłupa. I generalnie to najlepiej, żeby ten humanista to programowe wyjście odbył sobie po lekcjach, dobrze? 

Wtedy, a właściwie tutaj, w przeciętnej dyskusji humanista usłyszy, że to oczywiście prawda, że on nie ma lekko, ale ścisły umysł też musi robić wiele, musi zakuwać, by zdać wiele zagmatwanych rzeczy, że poza tym oni są ważniejsi, bo to oni tworzą wynalazki i doprowadzają do odkryć naukowych, które rozwijają nasze społeczeństwo. I co ma zrobić taki humanista jak nie wybałuszyć oczy i zamilknąć ze zdziwienia? Czy humanista w którymkolwiek miejscu powiedział, że humanista jest lepszy? Czy humanista napomniał choć słowem, że jest ważniejszy? 

Ale powinnam się też oburzyć, czemu właściwie każdy człowiek uczęszczający do klasy o profilu humanistycznym jest nazywany humanistą. Czemu dochodzi do takiej generalizacji. Z racji na to, że kilka osób mających problem z matematyką poszło do klasy z rozszerzonym polskim, cierpi cały harem humanistów z prawdziwego zdarzenia. Ludzi obeznanych z literaturą, historią, kulturą, poezją, zmianami społecznymi, ludzi kochających nasz ojczysty język i przede wszystkim: zainteresowanych człowiekiem. 

Zamiast gnębić i ubliżać humaniście, a nawet załamywać się nad nim i jego niewiedzą, niech osoby „nienawidzące humanistów” i traktujące ich protekcjonalnie może wpierw się zastanowią, czy nie pomylili terminów. Czy są pewni, że powinni tych wszystkich niezdecydowanych nieuków nazywać „humanistami”, czy raczej nie należy wymyślić nowego terminu dla określenia takich osób. Niech przemyślą, czy przypadkiem nie obrażą prawdziwego humanisty swoją ignorancją i wąskim w tej kwestii myśleniem.

Ostatnim już spostrzeżeniem, jakim chciałam się tu podzielić, jest przekonanie, że humanistą może być każdy, a specjalistą-hydraulikiem tylko wąska grupa osób, która ma ukończone specjalistyczne zajęcia z tegoż zawodu. O poezji, kulturze czy filmach może natomiast wypowiadać się każdy, do tego nie potrzeba żadnego specjalistycznego wykształcenia.

Wszyscy ignoranci, którzy pójdą cztery razy do kina na film trochę bardziej ambitny niż "Kac Wawa", od razu uważają siebie za takich wielkich filmoznawców, którzy bez problemu napiszą recenzję na wysokim poziomie. Wszyscy ignoranci, którzy przeczytają dwie książki PałloKoelo twierdzą, że teraz mają wszelkie predyspozycje do zostania pisarzem-filozofem, a o krytyce książek już nie wspominają - w końcu są znawcami, prawda? To się rozumie samo przez się. Wszyscy ignoranci, którzy pójdą na spektakl w teatrze, z dnia na dzień stają się takimi koneserami sztuki, że aż ci prymitywni humaniści, którzy potrzebują lat, aby osiągnąć poziom takiego ignoranta, powinni się schować i poczerwienieć ze wstydu.

A gdy humanista chce przygadać, wypluć takiemu ignorantowi w twarz trzy terminy, od których być humanistą chcieć mu się przestanie, zostaje nazwany kujonem i siedzącym całe dnie w książkach molem.

Także gdy w tym miejscu powiem, że po niektórych rozmowach nie chce mi się już w ogóle kłócić i walczyć o swoje, a jedyną reakcją, na jaką potrafię się zdobyć, jest załamanie rąk, nie powinno to już nikogo absolutnie dziwić. A już szczególnie to, że czasami wątpię, czy być humanistą w ogóle mi się opłaca, skoro szacunku od innych nie dostaję prawie w ogóle. Dobrze jednak, że mam również świadomość tego, że nie zawsze to, co opłacalne w społeczeństwie, oczywiście musi być złe.