[PPP] Interpunkcja: Średnik

Poproszona o zajęcie się sprawą średnika, prezentuję Wam kolejny (spóźniony lekko) odcinek Poradnika Poprawnej Polszczyzny. Dziś znów zajmiemy się moim ulubionym tematem, interpunkcją. Na blat, tuż pod nóż, rzucamy Pana Średnika.

 

Wytłuszczam dodatkowo, gdyż przyuważyłam – nie wiem, skąd się biorącą – tendencję do nieodmieniania tego wyrazu: ŚREDNIK ODMIENIAMY PRZEZ PRZYPADKI!

Średnik (;) to znak interpunkcyjny pełniący funkcję rozdzielającą, zatem można przyrównać go do przecinka. Trzeba jednak pamiętać, że rozdziela on wyłącznie części równorzędne zarówno pod względem składniowym jak i logicznym. Stosujemy go zwykle w przypadkach, gdy rozdzielona część może poszczycić się trochę większym rozmiarem: co najmniej kilka wyrazów. Można zatem określić go wewnętrzną kropką, która nadaje zdaniu większej przejrzystości i często zapobiega błędom logicznym czy składniowym.

1.         Średnik używamy przy rozbudowanych wypowiedziach złożonych. Możemy tu zauważyć podobieństwo składniowe lub logiczne poszczególnych części zdania. Średnik w tym przypadku nadaje zdaniu większej przejrzystości, a także dobitniej podkreśla jego strukturalną dwudzielność i kontrast między logicznym sensem obu części.

Kiedy kobieta kocha, przebacza wszystko, nawet zbrodnie; gdy nie kocha, nie przebacza niczego, nawet cnót.

2.         Pełni on również funkcję wydzielania odrębnych pod kątem pojęciowo-myślowym zdań, które z różnych względów nie powinny być według nas wydzielane jako osobne wypowiedzenia (np są za krótkie lub źle brzmiałyby przy tak długiej pauzie oddechowej jaką jest koniec zdania), na przykład:

Spędziłem prawie całe życie, podróżując od kraju do kraju i szukając własnego miejsca; mam dość.

3.         Używamy go również w zdaniach zawierających rozbudowane wyliczenia.

Idealnym przykładem rozbudowanego wyliczenia jest lista, w której na końcu odrębnego podpunktu zgodnie z zasadami polskiej interpunkcji powinniśmy postawić średnik:

Na wycieczkę należy zabrać:

· koc, śpiwór lub kołdrę;

· latarkę lub kask z latarką;

· gorące kubki, kisiele, zupki wifon;

· kubek, menażkę, miskę.

Średnik zamyka w tym wypadku poszczególne całości logiczne.

4.         Średnik bywa również stosowany w przypadku informacji o charakterze encyklopedycznym. Pełni tu funkcję podobną jak w przypadku rozbudowanego wyliczenia:

letarg [gr.] – stan pozornej śmierci; chorobowa senność z bezwładem, brakiem reakcji na bodźce (poza elektr.) i znacznym osłabieniem wszystkich czynności życiowych. – Encyklopedia PWN

Tym samym kończę i mam nadzieję, że uda mi się wziąć za siebie i w przyszłym tygodniu W KOŃCU opublikować coś niespóźnionego i bardziej praktycznego.